Çekme Testi; Germe testi olarak da bilinir ve muhtemelen bir malzeme üzerinde yapabileceğiniz en temel mekanik testtir. Çekme testleri basit, göreli olarak ucuz ve tam olarak standardizedir. Bir şeyi çektiğinizde, gerilimde uygulanan kuvvetlere malzemenin nasıl tepki vereceğini kolayca görebilirsiniz. Malzeme çekilirken, uzama miktarına göre dayanımı bulunur.
Bir Çekme Testi ya da Germe Testi Neden Yapılır?
Malzeme kopana dek çekmeyi sürdürüldüğünde, iyi ve tam bir çekme profili elde edilir. Oluşan eğri, uygulanan kuvvetlere nasıl yanıt verdiğini belirtmektedir. Kopma noktası tipik olarak en son dayanım olarak adlandırılır.
Hooke Yasası
Malzemelerin çoğu çekme testinde, özellikle testin ilk kısmında uygulanan kuvvet ya da yük ile numunenin uzaması arasındaki ilişkinin doğrusal olduğu görülür. Bu doğrusal bölgede, çizgi gerilmenin gerinime oranının sabit olduğu durum Hooke Yasası olarak tanımlanmaktadır.
Elastisite Modülü
Esneklik modülü, malzemenin yük altında elastik şekil değiştirmesinin bir ölçüsüdür fakat sadece eğrinin doğrusal bölgesinde geçerlidir. Bu doğrusal bölge içine bir numune yüklenirse, yük çıkarılırsa malzeme tam olarak aynı durumuna dönecektir. Eğrinin artık doğrusal olmadığı ve düz çizgi ilişkisinden saptığı noktada, Hooke Yasası artık geçerli değildir ve numunede bazı kalıcı deformasyonlar olabilir. Bu noktaya elastisite modülü ya da young modülü adı verilir. Çekme testinde bu noktadan itibaren, malzeme yük ya da gerilmedeki her bir artışa plastik olarak yanıt verir. Yük ortadan kalkarsa, eski gerilimsiz durumuna dönmez.
Akma Dayanımı
Akma Dayanımı; bir malzemeye yük yüklendiğinde plastik deformasyonun başladığı noktada uygulanan gerilme olarak tanımlanır.
Ofset Yöntemi
Bazı malzemeler için (ör., metaller ve plastikler), doğrusal elastik bölgeden ayrılma kolayca tespit edilemez. Bu sebeple, test edilen malzemenin akma dayanımını belirlemek amacıyla bir ofset yöntemine izin verilir. Bu yöntemler, ASTM E8’de (metaller) ve D638’de (plastikler) açıklanmıştır. Bir ofset, gerinim % değeri olarak belirtilir (metaller için genellikle E8’den %0,2 ve bazen plastikler için de %2’lik bir değer kullanılır). Ofset yöntemine göre akma dayanımı, doğrusal elastik bölgenin (eğim Esneklik Modülüne eşitken) çizgisi ofsetten çekildiğinde kesişim noktasından belirlenen gerilme (R) haline gelir.
Alternatif Modül
Bazı malzemelerin çekme eğrilerinin çok iyi tanımlanmış doğrusal bir bölgesi yoktur. Bu durumlarda, ASTM Standardı E111 bir malzemenin modülünün ve aynı zamanda Young Modülünün belirlenmesi için sekant modülü ve tanjant modülü gibi alternatif yöntemler sunar.
Gerinim
Numunenin çekme testi sırasında yaşadığı uzama ya da gerilme miktarı bulunur. Bu, uzunluktaki değişimin mutlak bir ölçüsü ya da gerinim adı verilen bağıl bir ölçüm olarak ifade edilir. Gerinim, iki farklı şekilde ifade edilebilir: Mühendislik gerinimi ve gerçek gerinim. Mühendislik gerinimi, muhtemelen kullanılan en kolay ve en yaygın gerinim ifadesidir. Bu, uzunluktaki orijinal uzunluğa göre değişim oranıdır Mühendislik gerinim formülü,
fakat test devam ettikçe numunenin anlık uzunluğuna dayalıdır,
Gerçek gerinim formülü
burada Li anlık uzunluk ve L0 ilk uzunluk olarak ifade edilmektedir.
En Son Çekme Dayanımı
Bir malzeme hakkında belirlenebilecek özelliklerden biri de üst düzey çekme dayanımıdır (UTS). Bu, test sırasında numunenin kaldırabileceği maksimum yüktür. UTS, kopma sırasındaki dayanıma eşit ya da farklı olabilir. Bu tamamen, test edilen malzemenin kırılgan, ductile ya da her iki özelliği de sergileyen bir malzeme olup olmamasına bağlıdır. Bazı durumlarda, malzeme sünek olabilir, fakat soğuğa maruz kaldığında kırılgan bir yapı sergileyebilir.
UYGULAMA STANDARTLARI
TS EN ISO 6892-1 : Metalik Malzemeler – Çekme Deneyi – Bölüm 1: Oda Sıcaklığında Deney Metodu
TS EN ISO 4136 : Metalik Malzemelerin Kaynakları Üzerinde Tahribatlı Deneyler-Enine Çekme Deneyi
ASTM E8/E8M : Metalik Malzemelerin Çekme Testi için Standart Test Yöntemleri
API1104, ASME Sec. IX, AWS D1.1, AWS D1.5, ASTM A370
TS EN ISO 5178 : Metalik Malzemede Kaynaklar Üzerinde Tahribatlı Muayeneler- Ergitme Kaynaklı Birleştirmelerde Kaynak Üzerinde Boyuna Çekme Deneyi
TS EN ISO 9018: Metalik Malzemelerde Kaynak Dikişleri Üzerinde Tahribatlı Muayeneler – Istavroz ve Bindirmeli Birleştirmelerde Çekme Deneyi
TS EN ISO 14555 : Kaynak-Metalik Malzemelerin Saplama Ark Kaynağı Çekme Testleri
TS EN 898-1: Cıvata ,Vida ve Saplamalar İçin Çekme Deneyi